Historia szkoły

1915-1939

  Po zawirowaniach wojennych, kiedy to Pabianice znalazły się pod okupacją niemiecką na terenie miasta likwidacji uległa carska „Aleksandrówka”. Pozbawioną opieki młodzieżą postanowił zająć się ksiądz Prefekt Stefan Rylski, który uzyskując pozwolenie władz niemieckich utworzył w 1915 roku czteroklasową Szkołę Techniczną niższego typu, kształcąca ślusarzy i mechaników. Pierwsze zajęcia odbywały się w domu przy ulicy Kościelnej 11.

  W wyniku kłopotów z narzędziami, maszynami i miejscem odbywania praktyk szkoła nie była w stanie uczyć zawodu. Szybko więc przerwała działalność i została przekształcona w Progimnazjum Męskie – ogólnokształcące z elementami wychowania technicznego. Kierowanie nim powierzono księdzu Stefanowi Rylskiemu.

  Krótkie dzieje Progimnazjum skończyły się wiosną 1920 roku. Niebawem Rada Miejska przemianowała Progimnazjum w Szkołę Rzemiosł, która przeprowadziła się do budynku na Nowym Mieście, po elementarnej szkole fabrycznej Kruschego-Endera (ulica Skromna, Wyszyńskiego). W kilku izbach lekcyjnych urządzono skromne warsztaty ślusarski i stolarski, powstała też biblioteka.

  Kolejna zmiana w krótkich dziejach szkoły to uzyskanie zezwolenia na prowadzenie Miejskiej Szkoły Rzemiosł im. Jana Kilińskiego, której statut zatwierdzono wyznaczając do nadzoru nad szkołą 12 osobową Radę Nadzorczą. W jej skład weszli m.in. Feliks Krusche, Franciszek Drzewiecki, Paweł Geeser, Aleksander Krusche, Witold Eichler i Józef Magrowicz.

  Nowym dyrektorem szkoły został Zygmunt Krotkiewski, tutejszy metalurg, konstruktor maszyn, przemysłowiec.

  Utrzymywanie szkoły mocno obciążało budżet miasta stąd jej niepewna przyszłość. Ratunkiem mogła być inicjatywa obywatelska i upaństwowienie szkoły. Wiosną 1924 roku 30 znamienitych obywateli miasta utworzyło Pabianickie Towarzystwo Szerzenia Wiedzy Technicznej, a jego liderem został inżynier Franciszek Tymieniecki.

  13 maja 1924 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zatwierdziło nowy statut szkoły noszącej odtąd nazwę Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa im. Jana Kilińskiego w Pabianicach. Trudnego zadania kierowania szkołą podjął się Franciszek Tymieniecki, wybitny organizator i filantrop, za którego rządów szkoła zaczęła przynosić znaczące dochody, rozrosła się, przeprowadziła do nowego gmachu i zyskała renomę kuźni kadr technicznych. Nic więc dziwnego, że miała coraz więcej uczniów oraz coraz lepszą kadrę pracowniczą, na czele z cenionym kierownikiem warsztatów Aleksandrem Ptaszyńskim czy polonistką i bibliotekarką Zofią Szmidt.

  1 września 1927 roku nowy rok szkolny rozpoczął się w nowym gmachu przy ulicy Tuszyńskiej (obecnie Piotra Skargi) gdzie powstało 25 przestronnych sal, utworzono spawalnię, hartownię, kuźnię, warsztat ślusarski, narzędziownię, halę maszyn, modelarnię, stolarnię. W odlewni wydzielono dwa pawilony, żeliwa szarego i metali kolorowych. W grudniu jej kierownikiem został inżynier Władysław Wagner. W 1927 roku warsztaty miały 3 działy: ślusarski, odlewniczy i obróbki mechanicznej zwiększając z każdym rokiem produkcję m.in. dla zakładów Hipolita Cegielskiego, dla przemysłu samochodowego czy pabianickiej Fabryki Papieru. Jednak prawdziwy rozgłos szkoła uzyskała wykonując w szkolnej odlewni pomnik Tadeusza Kościuszki (Łódź), elementy warszawskiego Pomnika Lotnika, odlew figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem (podwarszawskie Babice), pomnik Legionisty (Pabianice), dzwony w kościele św. Floriana (Pabianice) i pomnik Chrystusa Króla na grobowcu fabrykantów Enderów. Kolejne lata były równie udane, a szkoła wykonywała zamówienie dla elektrowni w Kaliszu, Warszawie, Ministerstwa Poczt i Telegrafów, masowo produkowała śruby, odpłatnie naprawiała maszyny przędzalnicze z pabianickich, łódzkich i zgierskich fabryk oraz produkowała na własne potrzeby tokarki pociągowe, automaty tokarskie i szlifierki bezkłowe.

  Z inicjatywy dyr. Tymienieckiego w 1938 roku powstał przyszkolny internat.

  Wysoki poziom nauczania, przykładny rozwój i znakomite wyniki finansowe warsztatów spowodowały awans pabianickiej szkoły. W 1938 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przekształciło ją z 3-letniej Szkoły Rzemieślniczo-Przemysłowej w Gimnazjum Mechaniczne z 4-letnim programem nauczania, a jego uczniowie mogli przystępować do matury. Majątek szkoły przejęło państwo, a uczniowie na mundurkach nosili błękitne tarcze obszyte srebrnym galonem. Szkoła była chlubą Pabianic, a jej absolwenci poszukiwanymi fachowcami na terenie całego kraju.

1939-1945

   Wybuch II wojny światowej i zajęcie miasta przez Niemców spowodowało zamknięcie wszystkich pabianickich szkół (8 września 1939). Komisarzem szkoły przy ulicy Piotra Skargi został Edward Adamczewski (nauczyciel języka niemieckiego) a do pilnowania jej dobytku wyznaczono nauczycieli: Jana Berkowskiego, Bolesława Kałużnego, Teobalda Olejnika i Franciszka Wulkiewicza.

  W połowie października faszyści zniszczyli pomnik Legionisty, a w listopadzie wznowiono naukę, ale tylko w języku niemieckim. Dyrektor Tymieniecki odmówił Niemcom współpracy, co przypłacił utratą jedynego źródła utrzymania i przydziału kartek na żywność. Gdy zaczęto ze szkoły wywozić maszyny, przypłacił to zawałem serca i zmarł w 1942 roku.

  Szkołę ponownie zamknięto w styczniu 1940 roku, a wiosną Gimnazjum Mechaniczne zostało przejęte przez firmę Lohmann Werke AG. W warsztatach ruszyła produkcja zbrojeniowa, przy której pracowało 480 Polaków – głównie absolwentów szkoły i jej przedwojennych nauczycieli zawodu. Produkcja była tajna i dotyczyła wytwarzania ruchomych elementów wieżyczek czołgów i dział przeciwpancernych, celowników do wozów bojowych, aparatów radiowych do łodzi podwodnych i samolotów, amunicji.

  Kiedy latem 1944 roku Niemcy pozbyli się złudzeń, że front wschodni uda się zatrzymać na linii Wisły, wydano rozkaz o ewakuacji zakładów. I tak do września wywieziono całe wyposażenie warsztatów (około 90 wagonów kolejowych) oraz 350 polskich robotników, głównie do Bielefeld i Sundern. Szkoła została zdewastowana. Nie wszyscy wojnę i przymusową wywózkę przeżyli. Tych, którzy zginęli w latach 1940-1945 upamiętnia tablica na frontowej ścianie szkoły.

1945-2015

   Po wojennej pożodze już w lutym 1945 roku uczniowie i byli nauczyciele rozpoczęli odgruzowywanie i remontowanie szkoły oraz porządkowanie tego, co pozostało po szkolnych warsztatach. Z wojennej tułaczki wracali kolejni nauczyciele. 11 i 12 kwietnia 1945 roku rozpoczęto nabór do dwóch klas Gimnazjum Mechanicznego. Zapisało się 100 chętnych, a we wrześniu na budynku pojawiła się tablica z napisem „Miejskie Gimnazjum Mechaniczne w Pabianicach”, które w wyniku zmian ustrojowych w 1947 roku (Polska Ludowa), przekształciło się w Państwowe Gimnazjum Mechaniczne w Pabianicach. Do państwowej szkoły chodziło 221 uczniów, pracowało w niej 13 nauczycieli, 13 instruktorów warsztatów i 65 pracowników warsztatowych.

  W latach 1948-49 tokarki i wiertarki produkowane w gimnazjalnych warsztatach wystawiono na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Cztery lata po wojnie utworzono pierwszą klasę Liceum Mechanicznego, by za chwilę rozpocząć rozbudowę budynku szkolnego (o 2 piętra), gdzie przewidziano pomieszczenia internat szkolny. Budynek rósł w zawrotnym tempie, a pracami kierował inżynier Michał Godlewski ówczesny dyrektor szkoły.

  Pierwsi absolwenci Liceum Mechanicznego odebrali świadectwa dojrzałości w czerwcu 1951 roku.

  Zapotrzebowanie na nauczycieli wychowania technicznego wymusiło na władzach kraju podjęcie decyzji o utworzeniu kolejnej kuźni nauczycieli – Państwowego Technikum Przemysłowo-Pedagogicznego, wkrótce przekształconego w Technikum Przemysłowo-Pedagogiczne (TPP-1951) o 2 i 5-letnim okresie kształcenia. Szkoła przestała też być typowo męską i w kolejnych latach pojawiło się w niej 17 dziewcząt. TPP zaczęło też kształcić młodzież z całego kraju, której skierowania wystawiał Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego w Warszawie. W budynku głównym zaczęło się robić ciasno. Męski internat wytrwał w nim do 1956 roku, kiedy to przeniósł się na ulicę Sejmową 2. Coraz lepiej wyglądały warsztaty szkolne, które rozpoczęły montowanie tokarek TUE-35.

  Z każdym rokiem wzrastał poziom nauczania, rozbudowywano i unowocześniano szkolne warsztaty (1969), przybywało też typów szkół – Zasadnicza Szkoła Zawodowa (1957), 3-letnie Technikum Mechaniczne (po ZSZ), 5-letnie Technikum Mechaniczne (1967), Pedagogiczna Szkoła Techniczna (PST 1970), Liceum Zawodowe (1973) i partnerów, jak chociażby Fabryka Urządzeń Mechanicznych im. Strzelczyka.

  Kolejna krajowa reforma oświaty sprawiła, że we wrześniu 1974 roku pojawił się Zespół Szkół Zawodowych nr 2. Skupiał on następujące szkoły: 5-letnie TM, 3-letnie TM, Technikum Mechaniczne dla Pracujących, ZSZ i 4-letnie Liceum Zawodowe, rok później Pedagogiczne Studium Techniczne a od 1976 roku Szkołę Przysposabiającą do Zawodu (SPZ). Z kolei w 1978 do „Mechanika” przeprowadzono Zasadniczą Szkołę Zawodową-Dokształcającą z ulicy Pstrowskiego, gdzie uczono mechaników samochodowych, fryzjerów, cukierników.

  W 1975 roku dobiegł końca drugi etap rozbudowy i modernizacji warsztatów oraz rozpoczął się remont 50-letniego gmachu szkoły.

  Zespół Szkół Mechanicznych – taką nazwę dostał „Mechanik” w 1983 roku. Wraz ze zmianą nazwy znalazły się pieniądze na wyremontowanie i doposażenie sal, przeniesienie biblioteki, przebudowę boiska. „Mechanik” nie miał sobie równych w wojewódzkim konkursie „Najlepszy uczeń w zawodzie tokarza”, w szkole działało koło miłośników teatru, kółko redakcyjno-kronikarskie, recytatorsko-satyryczne, plastyczne, muzyczno-wokalne i fotograficzne.

  Od 1985 roku w warsztatach produkowano koła zębate, osie do kół, łańcuchów i taśmociągów dla Fabryki Pojazdów Ciężarowych ZREMB. Montowano udoskonalane tokarki TUS-25, aparaty cyklop CBD-1, odlewy do wiertarek i tokarek. Nowa wersja aparatu cyklop dostała na międzynarodowych targach technicznych w Szwecji srebrny medal.

  W 75-rocznicę istnienia i zmian ustrojowych w kraju szkoła wchodziła z „podniesioną głową” wracając ponownie pod patronat Jana Kilińskiego z dobrym zapleczem techniczno-dydaktycznym. „Kiliński” znów stawał się szkołą miejską z ponad 700 uczniami, dobrze prosperującymi warsztatami i ciekawą ofertą dydaktyczną.

   XXI wiek przyniósł kolejną reorganizację i łączenie szkół. W wyniku decyzji Rady Powiatu Pabianickiego w 2001 roku doszło do połączenia Zespołu Szkół Mechanicznych i Zespołu Szkół Budowlanych w Zespół Szkół nr 1 im. Jana Kilińskiego z siedzibą przy ulicy Piotra Skargi 21. Powstała największa szkoła ponadgimnazjalna w powiecie, zrzeszająca 1055 uczniów w 40 oddziałach z 60-osobowym gronem pedagogicznym. Zachodzące zmiany nie ominęły też szkolnych warsztatów. Niemodernizowane od lat 70-tych, wraz z załamaniem przemysłu, brakiem inwestycji i nowych rynków zbytu oraz zmianami kierunków kształcenia, z każdym rokiem redukowały zatrudnienie i zakres działalności. W mocno okrojonej formie funkcjonowały jako gospodarstwo pomocnicze do 2004 roku, później w formie Centrum Kształcenia Praktycznego. Dziś po warsztatach i ich chlubie -„odlewni”- pozostało tylko wspomnienie, a praktyki uczniowie realizują u licznych pracodawców i w przedsiębiorstwach branży mechanicznej i budowlanej.

W ostatniej dekadzie szkoła przeszła prawdziwą metamorfozę. Dokonano termomodernizacji budynku szkolnego, powstało nowe wielofunkcyjne boisko, dokonano modernizacji i doposażenia sal, pracowni i ośrodków egzaminowania zgodnie z nowymi wymogami kształcenia zawodowego. Oferta edukacyjna wzbogacona została dzięki realizowanym przez szkołę projektom unijnym ”Teraz uczeń-nowe kwalifikacje”, „Zawód-kariera-sukces”, „PWP Kształcenie modułowe szansą edukacyjnego rozwoju” i „Inwestycja w szkołę – inwestycją w fachowca”.

   Dziś Zespół Szkół nr 1 to nowoczesna szkoła kształcąca na poziomie technikum i branżowej szkoły I stopnia w kierunkach – mechanicznym, mechatronicznym, budowlanym i wielozawodowym. Swym uczniom umożliwia też zdobycie średniego wykształcenia w Liceum dla Dorosłych.

  Doskonale wyposażone pracownie oraz ośrodki egzaminowania, dobrze przygotowane grono pedagogiczne i liczni partnerzy pozwalają na realizację procesu kształcenia, wychowania i opieki. Zmodernizowana baza szkolna w postaci wielofunkcyjnego boiska szkolnego oraz Powiatowej Hali Sportowej przy Zespole Szkół nr 1 w Pabianicach stawia placówkę w gronie najlepiej wyposażonych szkół w infrastrukturę sportową. Kolejne projekty współfinansowane ze środków europejskich umożliwiają uczniom zdobycie dodatkowych kwalifikacji, odbycia staży, a szkole modernizowanie bazy dydaktycznej. Z kolei realizowane innowacje pedagogiczne „e-sport i inżynieria materiałowa”, to nasza odpowiedź na zapotrzebowanie współczesnego rynku pracy.